‘म जन्मने भएँ ।
यसैले मात्र पनि मेरा आमा–बाबुलाई दिनुसम्म खुसी दियो ।
म पहिलोपटक आमाको गर्भमा चलेँ, मेरी आमाको निम्ति त्यो अनुभव आहा ! कति मीठो थियो ।
म नजन्मदै मेरो लागि नाम रोजियो शब्दकोश बनाएर ।
म जन्मेपछि मलाई झुलाउने झोलुङ्गो, मलाई हिँडाउने वाकर, म खेल्ने खेलौना सबै आयो घरमा एक–एक गरेर ।
मेरो बाबा मेरो मुख हेर्न आतुर थिए, दिन गन्थे ।
मेरी आमा मलाई आफ्नो काखमा लिन आतुर थिइन् ।
प्रत्येक दिन मेरो बारेमा कुरा गर्थे । मलाई के बनाउने, उनीहरू बहस गर्थे । बहस जे भए पनि अन्त्यमा निक्र्योल हुन्थ्यो, गायिका बनाउने । आमाको पनि स्वर राम्रो थियो । मलाई गायिका बनाउने सपना थियो ।
नौ महिना पूरा भयो ।
 
आमा अस्पतालको बेडमा छन् ।
लामो प्रसव–वेदना सहिन् । त्यो लामो वेदनापछि मैले धर्ती छुन नसकेपछि मेरी आमाको गर्भ चक्कुले चिरेर निकालियो मलाई ।
आमाको सुरक्षित गर्भबाट मलाई बाहिरी दुनियाँमा ल्याइयो ।
म सहज तरिकाबाट जन्मन सकिनँ । मेरी आमालाई बेहोस पार्ने र मलाई निकाल्न डाक्टरहरू रातारात जम्मा भएका थिए ।
केही ढिला भयो भने मेरी आमा बाँच्दिनन् । म पनि जिउँदो रहँदिन भनेर हतारिएका थिए नर्सहरू ।
आमाको सुरक्षित गर्भबाट त्यो बाहिरी संसारमा आउँदाआउँदै रुनुपर्छ रे । रोएर मात्र जीवन सुरु गर्न पाइन्छ रे । म भने जन्मदाजन्मदै रुन जानिनँ । भन्दा रहेछ– रुवाउने जन्मेकाहरू रुन जान्दैनन् ।
मैले रुन जानिनँ । फलजफ्ती रुवाए मलाई र रोएपछि मात्र म जीवित भएको घोषित गरे डाक्टरहरूले ।
म नयाँ मान्छे ! मलाई हेर्नका लागि आफन्तीहरू आए । चलन जस्तै– मेरो हातमा मेरो मुख हेरेको दस्तुर दिन्थे । पैसा कोचार्थे, बलजफ्ती समाउन लगाउँथे । ‘आहा ! कति राम्री छोरी, लच्छिनकी छोरी’ आइछ भन्थे ।
मेरो कोमल गालामा मेकअप पोतिएको खस्रो गाला जोड्थे ।
 
न्वारनको दिन आयो ।
गुरुले मेरो नाम जेसुकै राखे पनि आमा–बाबुले शब्दकोश हेरेर छानेको उही नाम– ‘खुसी’ राखे ।
मेरो आमा–बुबाको वैवाहिक जीवनको थप खुसी रे म, आमा भन्थिन्– मेरो लागि सुन्दर संसार हो मेरी छोरी, मेरी खुसी ।
बाबाको ओठको हाँसो । म उनीहरूको खुसी – प्यारी खुसी ।
फूल फुलेको गुलाबको बोट थियो हाम्रो घर ।
बाबालाई आफ्नो जागिरमा जान गाह्रो पर्थ्यो मलाई छाडेर । घर छोड्दा ‘बाई’ भन्ने अन्तिम मान्छे म हुन्थेँ र घर फर्कँदा ‘हाई’ भन्ने पहिलो । ‘मेरी छोरी खुसी’ भन्दै भित्र पस्थे बाबा ।
प्रत्येक साँझ सुत्नुअघि मनतातो तेलले मालिस गरिदिन्थिन् मेरो शरीर, मेरी आमाले । आफु जति थाकेको भए पनि मालिस गर्थिन् नै ।
यसरी तेलले मालिस गर्दा म राम्ररी निदाउन सक्छु, आराम मिल्छ भन्थिन् ।
घरमा बाबाकी काकी पर्ने आएकी थिइन् ।
साँझको खाना दिएपछि सधैँझैँ तेल लगाइदिन लुगा खोलिदिइन् आमाले । बाबाकी काकी आश्चर्य मान्दै बोलिन्– ‘यो नातिनीका हातखुट्टा जन्मदै यस्तै हुन् ?’
मेरी आमा अलमलमा परिन् ।
– ‘लौन नि, यो नातिनी त खोटी जन्मेजस्तो छ । बुहारी, सग्लाका त यस्ता हुन्न है हातखुट्टा ।’
एक्कासि भयले अत्तालियो आमाको मन ।
हजुरआमा– आमा, फुपू, काका–काकी सबै जम्मा भए मेरा वरिपरि ।
मलाई ओल्टाई–पल्टाई हेरे सबैले पालैपालो । आलु किन्दा सद्दे छ कि बिग्रेको छ कि भनी सबैतिर हेरेजस्तो ।
काकाले मेरो हातखुट्टा माथि उचालेर छाडिदिए, फ्यात्त झर्यो लुलो भएर । हिलोको थुप्रो खसेजस्तो ।
सबैले एक–अर्काको मुख हेराहेर गर्न लागे ।
जबाफ कोसँग ?
 
एक ठूलो शोक छायो घरको छानामा ।
 
सुत्नुअघि आमा–बाबाले फेरि मेरो लुगा फुकालेर हेरे । फेरि मेरो हात, खुट्टा अलि माथि उचाल्ने–छाड्ने गर्न लागे ।
म साह्रै थाकिसकेकी थिएँ ।
अब रुनु मात्र उपाय थियो ।
आमाले मेरो रुवाइ शान्त पार्न मलाई ओढ्नेमा बेरेर छातीमा चेपिन् । म निश्चिन्त निदाएँ त्यसपछि ।
आमा–बाबा निदाउन सकेनन् ।
बाबाको मनमा भयङ्कर शङ्का–उपशङ्का मडारिइरहेको थियो । तर आमालाई सम्झाउँदै भन्दै थिए– केही भएको छैन । हामीलाई बच्चाबारे अनुभव नभएकाले हो, सबै बच्चाको यस्तै हुन्छ होला ।
मेरी आमाको मन सम्झाउन खोजे पनि उनी आफ्नो मनलाई बुझाउन सकिरहेका थिएनन् ।
बाबा–आमाको रात बित्यो उज्यालो पर्खाइमा । डाक्टरकहाँ पुग्ने पर्खाइ थियो त्यो । क्लिनिक पुग्दा ढोका खुलेको थिएन ।
ढोका छेउमै बसिन् आमा । म बाबाको काखमा थिएँ । आमा अब अडेसबिना आपूmलाई अड्याउन नसक्ने हालतमा थिइन् ।
एकरातमै मेरी आमा साह्रै कमजोर भइसकेकी थिइन् । होस ठाउँमा थिएन । आउँदा आमाले स्वेटर उल्टो लगाएकी रहिछन् । बाबाले देखेर भने तर सुल्टो बनाउने जाँगर उनीसँग थिएन ।
म झन् बाबाको छातीमा टाँसिएको छु । उनले पनि बेस्सरी टाँसेका छन् । म सुरक्षित महसुस गर्छु ।
क्लिनिकको ढोका खुल्नासाथ आमा–बाबा भित्र पस्छन् । पछि लाग्दा डाक्टर रिसाउँछन् र’पनि रिस देखाउँदैनन् । यतिबेला को रिसाउनु–नरिसाउनुको कुनै प्रवाह छैन मेरा बाबा–आमालाई ।
डाक्टर मलाई चिसो टेबलमा सुताएर उसै गरी ओल्टाई–पल्टाई हेर्छ ।
गलेको केरा हुँदाझैँ छुन्छन् डाक्टरको औँलाले । म बाबाको न्यानो काख छोडेर चिसो टेबलमा पल्टनुपरेकाले रोइरहेछु ।
डाक्टरको अनुहारको भाव हेरेर नै मेरी आमाको आँखाको भल रोकिँदैन ।
थप टेस्ट गरेपछि मात्र केही भन्न सकिने बताउँछन् डाक्टर ।
केही नहुन पनि सक्छ ।
डाक्टरको भनाइले मरिसकेको आशा केही राहत मिल्छ ।
मोटो सुई खोपेर रगत तान्छन् स्वास्थ्यकर्मी ।
म रुन्छु । आमा छटपटाउँछिन् मेरो रुवाइमा ।
एक्स–रे खिच्न लुगा खोल्न लगाउँछन् ।
मेरी आमा काँपेको हातले खोल्न सक्दिनन् ।
तीन दिनपछिको पालो परेको छ एम.आर.आई. को ।
तीन दिन भनेको हजारौँ माइल टाढाको यात्राजस्तो लागेको छ मेरा बाबु–आमालाई ।
 
तीन दिनपछि उसै गरी ढोका खुल्नुअघि पुग्छन्, कोठामा पर्खी बस्छन् ।
पालो आउँछ ।
मलाई निदाउने गराउन केही झोल खुवाउन दिन्छिन् नर्स ।
आमा बिस्तारै पियाउने कोसिसमा छिन् । म भने नपिउन युद्ध गर्दै रुन्छु ।
आमा–बाबा बलजफ्ती पिलाउँछन् ।
म निर्जीवजस्तै हुन्छु ।
आमाको काखबाट म निर्जीवलाई लैजान्छन् नर्स । मलाई लैजाँदा आपूmलाई अड्याउन नसकेर आफ्नो आधार खम्बालाई समाउँछिन् दह्रो गरी, आमा । बाबा आमालाई सम्भाल्ने प्रयत्नमा छन् ।
 
रिपोर्ट हेरेर डाक्टरले निक्र्योल गरे ।
– हो म खोटी रहेछु ।
– मेरा हात–खुट्टा नचल्ने पक्का भयो ।
डाक्टरले अरू भने– म सुन्न नसक्ने हुँदा बोल्न पनि सक्दिनँ ।
आमाले झन् दह्रो गरी चेपिन् मलाई छातीमा ।
आमाको रोइरहेको मुटुसँग मेरो मुटु नजिक छ । म बाबा–आमाको पीडा महसुस गरिरहेकी छु ।
 
उनीहरू पूरै सुर हराएका झैँ भएर घर पुगे ।
हजरबुबा÷आमाको पनि दुःखको पोको बने ।
पलङको बीचमा तेर्साे पारी सुताएका छन् मलाई ।
दुईतिर, पीडामा डुबेका आमा–बाबु छन् ।
आमा आफ्ना घुँडामा शिर अड्याएर बसेकी छन् ।
एक हातमा मेरा औँला छन् खेलाउँदै ।
उनको आँखा मबाट हटेको छैन ।
म घरी उनलाई हेर्छु घरी बाबालाई ।
उनीहरूलाई यतिबेला लाग्छ, म उनीहरूसँग माया मात्र होइन दया पनि मागिरहेछु ।
र दुनियाँसँग दया नै माग्नेछु । बाँचे दयामा बाँच्नेछु ।
उनीहरूलाई लागिरहेछ, म सारा दोष उनीहरूलाई दिइरहेछु ।
उनीहरू आपूmलाई महादोषी ठह¥याइरहेका छन् । आमालाई सम्झाउँदै छन् बाबाले– ‘रोएर हुँदैन । हाम्री छोरी ठीक हुने होइन । सम्झ तिमी, भगवान्को इच्छा नै यस्तै रहेछ ।’
आमा भन्छिन्– ‘होइन मैले कुन जुनीमा ठूलो पाप गरेकी रहेछु ।’
म बाबाले भनेझैँ भगवान्को इच्छा हुँ या म आमाले भनेझैँ उनको कुनै जुनीको पापको सजाय ?
आमा भन्छिन्– ‘जे सजाय दिनु थियो मलाई दिनु थियो, किन मेरी छोरीलाई ?’
प्रश्न छ, म एक सजाय ?
– त्यो सजाय कसको लागि हो ?
मेरो आफ्नै लागि या मेरी आमाको लागि ?
 
सूर्यको किरणले धर्ती छुने समयभन्दा छिटो फैलिन्छ, म खोटी भएको कुरा ।
अब दिनप्रतिदिन मलाई हेर्न घर आउनेको सङ्ख्या बढ्छ ।
वर्षौँदेखि नआएका आउँछन् । कहिल्यै हाम्रो घर नटेकेका पनि आउँछन् ।
भन्छन्– ‘यसो पसेर जाऊँ भनेर’, तर आँखाहरू खोजिरहन्छन् मलाई ।
वल्लो, पल्लो घरकाले नयाँ–नयाँ आफन्तीसमेत लिएर आउँछन् ।
प्रदर्शनीमा राखेको अनौठो सामान हेर्न आएझैँ ।
जबसम्म म खोटी भएको पक्का थिएन मेरा आफन्तीहरू घरमा आएको बेला या आमाले बाहिर लगेको बेला मलाई काखमा लिन्थे, बोक्थे, खेलाउँथे र गाला टाँस्थे, नाक समात्थे । अब त कसैले छुँदैनन् ।
म फिस्स हाँस्छु उत्तर दिँदैनन् ।
बरु डराएझैँ गर्छन् । घिनाएझैँ गर्छन् ।
मानाँै म साह्रै डरलाग्दो वस्तु हुँ ।
कसैले भने मेरो आमाको आँखा छेलिएको बेला सुटुक्क मेरो लुगा हटाएर हेर्छन् । डराई–डराई ठूलै भोल्टेजको करेन्ट लाग्लाझैँ या भयङ्कर रोग सर्लाझैँ ।
उनीहरू आफैले हेरेर पक्का गर्न चाहन्छन् म खोटी भएको कुरा ।
उनीहरूको यो लुकीछिपीको हेराइ मेरो निम्ति साह्रै नराम्रो डसाइ ।
 
मेरो यस्तो आगमनपछि पूरै परिवर्तन भयो मेरी आमाको जीवन । राम्रो ड्रेस डिजाइनर थिइन् उनी । राम्रोसँग चलेको थियो व्यवसाय ।
मेरो स्याहार–सम्भारको लागि उनले सबैलाई तिलाञ्जली दिइन् । हरपल हरपल उनी मसँग हुन चाहन्थिन् । कसको भरोसा पर्दिनन्, मलाई थप अरू केही होला भन्नेमा... ।
आफ्नो बुटिक जानु या अन्तकतै बाहिर जानु पनि मुस्किल भएको थियो । ग्राहकहरू देखे–भेटेकाले उही प्रश्न सोध्छन्– जसको उनी जबाफ दिन चाहन्न् ।
बिचरा । के भोग्नुप¥यो नि !
– पहिला थाहा थिएन ?
– कहिले थाहा भयो ?
– कसरी थाहा भयो ?
– कस्तो भो होला है थाहा भएपछि ?
– कठै ! अब जन्मेकालाई यस्तो नहोस् !
– हिँड्न थाली त ?
– के भन्या छ डाक्टरले, अब कहिल्यै हिँड्न सक्दिन ?
– छोरा भए बरु अरू बिसेक, छोरी परी ।
– शत्रु त कुम ठोक्दा हुन् ।
यस्तै–यस्तै सवाल–जबाफले लखेट्छ मेरी आमालाई ।
कोहीको आँखाले मात्र पनि प्रश्न गर्छ ।
 
मेरी आमा चोक काट्न नपाउँदै कुरा काट्न थाल्छन् अर्कीसँग– ‘थाहा छ कमलेस भेट भएकी थिई । दुब्लाएर एक मुठीकी भएकी रै’छ । यस्तो त आफु खाने दुश्मनलाई पनि नपरोस् । मैले कमलेसलाई झन्डै नचिनेकी पो !’
‘के गर्नु ? भोग्न पर्छ पूर्वजन्मको कर्मको फल ।’
म मेरी आमाको पूर्वजन्मको कर्मको फल !
 
आमा घर फर्कँदा प्रश्नको जबाफ र दुनियाँको जबाफको प्रश्नले थकित भएर फर्कनुपर्ने । कोही भेट नहोस् भनेर छलिँदै हिँड्नुपर्ने ।
कहिले कतै भित्रबाट अपरिचितको आवाज ठोकिन्छ आमाको कानमा– ‘छोरी पनि पविताको जस्तै खोटी र लुली ।’
उस्तै रोग हो क्यारे ।
पविताले पनि भोग्दैरहिन् मेरी आमालेझैँ ।
मेरी आमा मेरो हात–खुट्टामा केही गरी शक्ति आउला र चल्छ कि भनी नाना थरी घसिदिन्छिन् ।
मेरा आमा–बाबु मठ–मन्दिर, धामी–झाक्री, भाकल, पूजा सबै गर्छन् ।
जसले जे उपाय सुनायो पत्रिका–टिभीमा जे देख्यो उसै गर्छन् ।
दिन भएपछि रात पर्छ । रातपछि दिन । पूरा समय यसरी नै बित्छ ।
काकाको छोरी छ, मभन्दा सानी । ऊ खेलौनासँग खेल्छे । म हेरी मात्र रहन्छु । आमा घरी दिदीलाई घरी खेलौना र घरी मलाई हेर्छिन् ।
आमाको पीडा प्रस्ट देखिन्छ । बाबा लुकाउन सक्छन् । डाक्टरसँग बाबाले भनेका थिए, अब अरू केही होइन डाक्टरसाहेब म आपूm बाचुञ्जेल म मेरी छोरीलाई जिउँदो देख्न चाहन्छु । यत्ति भए हुन्छ ।
 
मेरो पहिलो जन्मदिन आउँछ ।
मेरो जन्मदिन मनाउने कि नमनाउने ? बुबा, आमा र परिवारमा छलफल हुन्छ ।
आमा राजी हुँदिनन् । बाबा भन्छन्– ‘मनाउनुपर्छ । नमनाउने भन्ने के छ ? तिमीले भनेकी थियौ, ‘बर्थ–डे’मा आफैले फ्रक डिजाइन गर्छौ । तिमीले राम्रो फर्क बनाउनू छोरीको लागि ।’
नजिकका नातेदार मात्र जुटाइन्छ, मेरी हजुरआमाको चाहनाअनुसार ।
‘हेप्पी बर्थ–डे’ लेखिएको केक टेबलमा छ ।
म गुलाबी जामा लाएर बाबाको काखमा छु । बाबाले हात समातेर केक काटिदिन्छन् ।
ताली बजाउँछन् मनलागी–नलागी जुटेकाहरू ।
सबैको एक–आपससँग प्रश्न छ ।
घरका सदस्यहरू खानाको तयारीमा भान्छा र यताउता हुन्छन् ।
कानेखुसी चल्छ–
– यस्ती जन्मेर के खुसी छ र बर्थ–डे मनाएका होलान् ?
– हो त आजको दिन साह्रै अलच्छिना दिन यो हो यिनीहरूको लागि ।
– पछि बोल्न पनि सक्दिन रे, हो ?
– ल थाहा थिएन, बोल्दा पनि बोल्दिन, सुत्न पनि सक्दिन ।
– हरे जीवनभरको सकस बाबु–आमालाई ।
– हरे, यस्तो मासुको डल्लो बाँच्नुभन्दा त मरेकै बेस !
मेरो मुटुमा रोपिइरहेछ शब्द–वाणहरू ।
मेरी आमाले सुन्नु परेन । म हर्षित छु ।
सबै निस्कन्छन् भोज खाएर ।
आमाले आजको दिन झन् बढी अँगालोमा चेप्छिन् मलाई ।
बाबाले माया गर्छन् ।
म समाहित छु आमा–बाबुको मायामा÷स्नेहमा ।
मेरी आमाले भन्छिन्– ‘मिल्छ भने म मेरो गर्भमा बोकी हिँड्थेँ, सुरक्षित अङ्ग बनाएर ।’
– म जन्मनु मेरो आमा–बाबुको पाप रे ।
– म जन्मनु मानौँ उनीहरूको अपराध रे । त्यही पाप र अपराधको भोगाइ, म सबैका आँखामा ।
म मेरा बाबुको शरीरमा समाजको वचनले लगाएको कोर्रा टुलुटुलु हेरिरहेछु ।
मलाई त्यो हेर्दैमा आफ्नोबारे सोच्ने फुर्सद छैन ।
– भोलि मेरो के हुन्छ ?
– न मेरा कोही साथी हुनेछन् ।
– न म अरूझैँ खेलकुद रमाइलो गर्न सक्नेछु ।
– न आमाले सोचेकै केही गर्न सक्छु । गायिका बनाउने मेरी आमाको सपना ! म भने शब्द उच्चारणसमेत गर्न सक्दिन ।
– न मेरो त्यो पछाडिको अर्को सुन्दर संसार नै हुनेछ । आमाले एक दिन मजस्तैहरूको स्याहारकेन्द्रमा लगेकी थिइन् । मझैँ थिए धेरै त्यहाँ । हामी हाम्रो भाषामा बोलिरहेका थियौँ । हाम्रो पीडा साझा थियो । हाम्रा आमा–बाबुका भोगाइ उस्तै थिए ।
आमाको मनमा झिनो आशा रहेछ–
म बामे सर्छु कि भन्ने ।
तर म बामे सर्न सक्तिनँ ।
काकाकी छोरी टुकु–टुकु हिँड्छे ।
आमा मलाई समातेर उभ्याउन खोज्छिन् । म ढल्छु ।
आमा मलाई हत्तपत्त भित्र लुकाउन लैजान्छिन्; कोही घरमा आए भने ? आउनेहरूको आँखाले मलाई डस्छ, राम्ररी बुझेकी छन् मेरी आमाले । मलाई डस्दा उनलाई दुख्छ ।
घरको अर्कै दबाब छ बाबामाथि । अर्की स्वास्नी बिहे गरेर सग्लो बच्चा जन्माउने । हजुरआमा भन्छिन् आमालाई– ‘हाम्रातिर त बाह्र पुस्ता कोही थिएनन् खोटा । तिम्रोतिर को थियो ?’
आमाको कोख ठीक रहेनछ भन्ने निक्र्योल निकालिन्छ ।
 
मेरी आमा समाज, आफन्ती हुँदै घरभित्रबाट नै चिथोरिन लागिन् ।
बाबा अफिसको पार्टीमा जानुभयो भने एक पेग हुस्कीमा पनि मेरै चर्चा हुन्छ, ‘के गर्नु सरहरूको जीवनले मोड नै अर्कै लियो है ।’ सान्त्वनाले भरिन्छ गिलास । भन्छन्– सरलाई जीवनभर गाह्रो हुने भो ।
‘के कुरा गर्नु’भा ? मेरी छोरी मेरो लागि कुनै भारी हो र ?’
हल्का र गाह्रोको कुरा ।
बाबा रिसाउँछन् । कति जनासँग रिसाउनु ?
अब आमा प्रस्ताव राख्छिन्– ‘हामी यस्तो ठाउँमा जाऊँ न, जहाँ हामीलाई चिन्ने कोही नहोस्, मात्र हामी दुई र हाम्री छोरी !’
बाबाको तर्क– ‘हामी किन भाग्ने; हामीले के अपराध गरेका छौँ र ?’
‘त्यसैले त भनेको । जहाँ दुख्छ त्यहीँ ताकेर हान्छन् मान्छेहरू, जानी–जानी निसाना बनाएर । अहिले पो छोरी सानी छ । केही बुझ्दिन । भोलि ठूली हुन्छे आफ्नोबारे जान्ने हुन्छे । कसरी बाँच्छे यो समाजमा; यी आँखाहरूको बीच ?
आमाको आँखामा आँसु छ ।
म आँसु पुछ्न सक्दिनँ ।
हो, साह्रै खोस्रिए मेरो शरीरलाई । दुखेको छ मलाई पनि तिम्रो दुखाइ ।
म तिनीहरूको ममता पाइरहन बाँचिरहन चाहन्छु । के तिमी चाहँदिनौ म तिम्रो काखको नानू बनिरहूँ ?
म तिनीहरूकी सानी छोरी ।
म ममता अनुभव गर्न सक्छु, टाढैबाट पनि ।
आँखाको ज्योति नभए पनि म तिनीहरूलाई देखिरहेकी छु ।
आहा, कति मीठो हेराइ !
आहा, कति मीठो स्पर्श ! कति मीठो माया !
कति मीठो स्वर । नसुनेर नै सुन्न सक्छु ।
यति पर्याप्त छैन मलाई ?
– म हिँडेर के हुन्छ ?
– म बोलेर के हुन्छ ?
म हिँड्नु, के हिँड्नु ? भूकम्प हिँडाइ,  म नहिँडेकै बेस ।
मैले बोल्नु, के बोल्नु ? असत्य, झुटा अनि अर्कालाई रुवाउने वचन । म बोल्न नसकेकै बेस ।
सुन्नु, के सुन्नु ? अशुभ वाक्य, मैले सुन्न नसकेकै बेस ।